Συζητήσαμε με την ψυχολόγο Σοφία Γιουρούκου για το πώς η ψυχανάλυση μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε μια καλύτερη σχέση με το φαγητό και την εικόνα σώματός μας:
Πότε θα ήταν καλό να απευθυνθεί κάποιος σε ψυχολόγο για κάποιο θέμα με το φαγητό;
Ο κάθε άνθρωπος έχει ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές, καθώς και το δικό του μοναδικό τρόπο που έχει νοημοδοτήσει το φαγητό. Ωστόσο για κάποιους από εμάς το φαγητό είναι συνδεδεμένο με έντονα αρνητικά συναισθήματα για την εικόνα σώματός μας, τα οποία μπορούν επηρεάσουν αρνητικά την αυτοαξιολόγησή μας, κάνοντάς μας να υιοθετούμε επιβλαβείς διατροφικές συμπεριφορές. Όταν οι διατροφικές μας συμπεριφορές λειτουργούν περιοριστικά στην καθημερινότητά μας και μας επιβαρύνουν συναισθηματικά, τότε η διατροφή χάνει τη σημασία της που είναι να εξασφαλίζει την επιβίωσή μας και να μας προσφέρει απόλαυση.
Η επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας κρίνεται απαραίτητη όταν ο άνθρωπος ταλαιπωρείται από κάποια Διατροφική Διαταραχή. Οι Διατροφικές Διαταραχές είναι πολύπλοκες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις με βαθιά ψυχικά αίτια, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο. Χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
- Νευρογενής Ανορεξία: σημαντικός περιορισμός της πρόσληψης τροφής με αποτέλεσμα χαμηλότερο του φυσιολογικού βάρος
- Νευρογενής Βουλιμία: βουλιμικές ή υπερφαγικές κρίσεις (κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής) που ακολουθούνται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές (έμετος, νηστεία, γυμναστική)
- Ψυχαναγκαστική Υπερφαγία: υπερφαγικά επεισόδια (κατανάλωση εξαιρετικά μεγάλης ποσότητας τροφής σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα)
Σε κάθε περίπτωση που το φαγητό μας προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα όπως θλίψη, ενοχή, άγχος ή ντροπή, καλό θα ήταν να διερευνήσουμε λίγο παραπάνω το διατροφικό μας σενάριο, συντροφιά με έναν ειδικό.
Γιατί είναι ακόμα ταμπού η επίσκεψη σε ειδικό για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως η σίτιση;
Γενικά στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι έχουμε εξελιχθεί αρκετά σαν κοινωνία, εξακολουθεί να είναι ταμπού το να επισκεφτείς κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, εκτός αν είσαι αρκετά άρρωστος με σωματικά συμπτώματα. Πιο συγκεκριμένα, το κομμάτι της διατροφής έχει ένα πολύ έντονο συναισθηματικό υπόβαθρο (ακόμα και αν δεν το αναγνωρίζουμε) που σημαίνει ότι καλύπτει πολλές συναισθηματικές μας ανάγκες, συντηρώντας μια ευαίσθητη ισορροπία, που είναι λογικό ο άνθρωπος να φοβάται να την αλλάξει. Εκτός αυτού, η διατροφικές μας συμπεριφορές είναι βαθιά συνδεδεμένες με τη ρουτίνα μας, τις οικογενειακές μας παραδόσεις, ακόμα και με το πώς έχουμε μάθει από τη βρεφική ηλικία να αναγνωρίζουμε την αίσθηση της πείνας ή του κορεσμού και φυσικά όλα αυτά είναι δύσκολο να αλλάξουν. Τέλος, για κάποιους ανθρώπους το φαγητό είναι συνδεδεμένο με πολύ δύσκολα συναισθήματα όπως ντροπή κι ενοχή, με αποτέλεσμα να μη θέλουν να τα μοιραστούν με κάποιον άγνωστο. Αναγνωρίζοντας τη συναισθηματική βαρύτητα του φαγητού στη ζωή μας, καταλαβαίνουμε πως η επίσκεψη σε έναν ειδικό γεμίζει πολλούς ανθρώπους με φόβο κι αγωνία, γιατί πέρα από τη δυσκολία της αλλαγής ίσως απειλείται και η ευαίσθητη συναισθηματική τους ισορροπία.
Τι αναφέρει ένας άνθρωπος κατά την ψυχοθεραπεία του για τη διερεύνηση του διατροφικού του μοτίβου;
Μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, σε ένα ασφαλές και τρυφερό περιβάλλον, ο άνθρωπος αρχικά μαθαίνει να παρατηρεί και να αναγνωρίζει τη διατροφική του Συμπεριφορά και το διατροφικό του Σενάριο, δηλαδή το τι σημαίνει για αυτόν το φαγητό και πώς συνδέεται με την εικόνα σώματός του. Σιγά-σιγά αποδέχεται χωρίς κριτική οποιεσδήποτε δυσλειτουργικές συμπεριφορές σε σχέση με τη διατροφή του. Μαθαίνει επίσης να διακρίνει μεταξύ σωματικής και συναισθηματικής πείνας και παρατηρεί μαζί με το θεραπευτή του τις συναισθηματικές ανάγκες που καλύπτει μέσω του φαγητού. Σε αυτή τη μοναδική και διαφορετική για τον καθένα πορεία, ο θεραπευόμενος έχει την ευκαιρία να εξερευνήσει τα πιο σκοτεινά ή και τραυματισμένα κομμάτια του εαυτού του και να τα φροντίσει με τη συνοδεία και ασφάλεια που του προσφέρει η θεραπευτική σχέση, να αναδομήσει την αυτοεικόνα του ή το διατροφικό του Σενάριο, αποκτώντας τελικά μια υγιή σχέση με τον εαυτό του και το φαγητό!
Πιστεύετε στη δύναμη των βιβλίων παρακίνησης; Γιατί τα επιλέγει ο κόσμος;
Τα βιβλία παρακίνησης είναι αρκετά βοηθητικά στο να τροποποιηθεί ως ένα βαθμό ο τρόπος σκέψης μας ή στο να υιοθετήσουμε νέες συμπεριφορές. Εστιάζουν σε ένα επιφανειακό επίπεδο, στην εύκολη επίτευξη μιας αλλαγής, χωρίς ωστόσο να φροντίζουν τα βαθύτερα αίτια που τροφοδοτούν τα συμπτώματά μας. Άρα η «υποστήριξη» είναι προσωρινή κι επιφανειακή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι σημαντική. Οι άνθρωποι επιλέγουν τέτοια βιβλία επειδή είναι πιο προσβάσιμα, πιο οικονομικά και προσφέρουν μια ανακούφιση χωρίς να απαιτούν να δουλέψεις βαθιά. Ωστόσο ο συνδυασμός όλων των εργαλείων που έχουμε στη διάθεσή μας παραμένει η πιο αποτελεσματική λύση!
Τι πρέπει να προσέξει κάποιος πριν επιλέξει ψυχολόγο;
Καλό θα ήταν πριν επιλέξουμε έναν ειδικό ψυχικής υγείας να γνωρίζουμε κάποια πράγματα για αυτόν, δηλαδή να μας τον έχουν συστήσει. Από εκεί και πέρα στην πρώτη μας επίσκεψη είναι δικαίωμά μας να ρωτήσουμε ευθέως και χωρίς ντροπή για τις σπουδές του, την εξειδίκευσή του, τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει ή την προσέγγισή του. Τέλος, είναι σημαντικό να ρωτήσουμε αν δουλεύει με εποπτεία, κάτι που είναι απαραίτητο για οποιονδήποτε ευσυνείδητο ψυχολόγο, ψυχοθεραυτή ή σύμβουλο ψυχικής υγείας, ανεξαρτήτως εμπειρίας.
Υπάρχει κάποια προσέγγιση που να ενδείκνυται;
Όλες οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις είναι εξίσου βοηθητικές, αρκεί η προσέγγιση να ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του θεραπευόμενου. Αυτό που κρίνεται καθοριστικής σημασίας είναι η χημεία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου και η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης.
Μια τελευταία συμβουλή σε όσους μας διαβάζουν;
Φρόντισε τον εαυτό σου ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, την ίδια τρυφερότητα και την αποδοχή με την οποία θα φρόντιζες το παιδί σου!
Η Σοφία Γιουρούκου είναι ψυχολόγος, απόφοιτος του Παντείου Πανεπιστημίου, του τμήματος ψυχολογίας. Στα πλαίσια της πρακτικής της άσκησης εκπαιδεύτηκε και εργάστηκε στο Γενικό Κατάστημα Κράτησης Φυλακών Κορυδαλλού. Στη συνέχεια μετεκπαιδεύτηκε στη Συνθετική Ατομική και Ομαδική Ψυχοθεραπεία στο Athens Synthesis center, είναι κάτοχος του ECP ( European Certificate for Psychotherapy) και μέλος της ΕAP (European Association for Psychotherapy). Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων στην Συναλλακτική Ανάλυση, στην Gestalt και άλλα. Παράλληλα έχει εκπαιδευτεί στους εθισμούς και στην ψυχική λειτουργία στο Αιγινήτειο νοσοκομείο και στο 18Ανω, όπως επίσης στη Δικαστική Ψυχολογία και στην Εγκληματολογική Ψυχολογία. Έχει προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της ως ψυχολόγος στις ΜΚΟ Νηφάλιοι, Επάνοδος, Μαζί για το Παιδί. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως ψυχολόγος – συνθετική ψυχοθεραπεύτρια και συνεργάζεται ως εκπαιδεύτρια με το Athens Synthesis Center.
Ιστοσελίδα: https://giouroukou.gr/
Facebook: https://www.facebook.com/s.giouroukou
