Είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε με την Ιωάννα Κοντογιώργη για το θεατρικό παιχνίδι και το πώς μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν διατροφικές δυσκολίες και να δοκιμάσουν νέα τρόφιμα:
Ιωάννα ασχολείσαι με μικρά παιδιά μέσω του θεάτρου. Εξήγησε μας λιγάκι τι ακριβώς τι κάνεις;
Αν πρέπει να περιγράψω με τίτλους αυτό που κάνω τότε θα έλεγα πως κάνω θεατρικό παιχνίδι εντάσσοντας και στοιχεία από το γνωσιακό συμπεριφορικό δράμα. Πιο ποιητικά και ουσιαστικά θα σου πω πως παίζουμε αυτοσχεδιάζοντας!
Φτιάχνουμε ιστορίες, θέτουμε στόχους, συναντάμε εμπόδια, βρίσκουμε τρόπους να τα ξεπεράσουμε, λύνουμε γρίφους. Γνωρίζουμε διάφορους χαρακτήρες στο δρόμο μας και όταν χρειάζεται μεταμορφωνόμαστε σε πράκτορες ή σε ό,τι άλλο.
Τι ακριβώς είναι το γνωσιακό συμπεριφορικό δράμα;
Αν και ως ηθοποιός η αφετηρία μου είναι πάντοτε το θέατρο και οι τεχνικές του, επειδή μου αρέσει ως ανήσυχο πνεύμα, να διευρύνω τους ορίζοντές μου, μέσα στα χρόνια όταν είδα πόσο θεραπευτική είναι όλη αυτή η δημιουργική διαδικασία, ξεκίνησα έναν κύκλο σεμιναρίων στην ψυχολογία και αργότερα το γνωσιακό συμπεριφορικό δράμα.
Το Γνωσιακό Συμπεριφορικό Δράμα είναι ένα σπουδαίο εργαλείο που παντρεύει όλα τα δραματουργικά στοιχεία με τη γνωστική συμπεριφορική ψυχολογία. Έτσι μπορείς πιο στοχευμένα, όταν χρειάζεται, να δουλέψεις στα παιδιά, μέσα από μια ιστορία, τυχόν συμπεριφορικές δυσκολίες, φοβίες, ακόμη και αισθητηριακές ή διατροφικές δυσκολίες.
Στις ομάδες σου έρχονται παιδιά με διατροφικές δυσκολίες; Αν ναι, είναι κάτι που ανακαλύπτεις εσύ ή στο γνωστοποιούν οι γονείς;
Η αλήθεια είναι πως τα περισσότερα για τα παιδιά τα ανακαλύπτω μέσα από το παιχνίδι μαζί τους. Υπάρχουν όμως και φορές που μου το γνωστοποιούν οι γονείς. Έχω συχνά παιδιά που έχουν αισθητηριακές και διατροφικές δυσκολίες.
Πώς το θεατρικό παιχνίδι βοηθάει ένα παιδί να αντιμετωπίσει τις αισθητηριακές του ή τις διατροφικές του δυσκολίες;
Είναι πολύ σημαντικό όταν μας δυσκολεύει κάτι να επικεντρωνόμαστε σε κάτι άλλο, ικανό να μας τραβήξει την προσοχή, τη στιγμή που δουλεύουμε πάνω σε αυτό. Αυτό επιτυγχάνεται πιο εύκολα μέσα σε μια σύμβαση όπως το θέατρο. Για παράδειγμα ένα παιδί με αισθητηριακές δυσκολίες αν δεν του αρέσει να βάζει τα χέρια του στο νερό, όταν συναντά μια μάγισσα που του ζητάει να βουτήξει σε μια λίμνη τα χέρια, του προκειμένου να τη βοηθήσει να βρει το ραβδί της, όλα παίρνουν μια άλλη διάσταση. Το παιδί έχει ένα στόχο εκείνη τη στιγμή. Και ο στόχος δεν είναι να βουτήξει τα χέρια του σε μια λεκάνη με νερό που δεν του είναι ευχάριστο. Ο στόχος εδώ είναι να πιάσω το ραβδί της μάγισσας, που έπεσε στη λίμνη και εκείνη ζητάει τη βοήθειά μου. Επί της ουσίας μεταφέρω το φοβικό ερέθισμα ενισχύοντας ταυτόχρονα την αυτοπεποίθηση του παιδιού.
Θες να μας φέρεις ένα παράδειγμα βιωματικής τεχνικής με την οποία κατάφερες να δουλέψεις ένα «δύσκολο» διατροφικό μοτίβο;
Θα σου αφηγηθώ ένα χαρακτηριστικό μάθημα. Πέρυσι λοιπόν σε μια από τις ομάδες, καθώς εξελισσόταν η ιστορία μας, συναντήσαμε έναν Ινδιάνο. Μας προσκάλεσε στην σκηνή του (εμένα σε ρόλο) και μας έκανε το τραπέζι. Το πρωτόκολλο όμως για το γεύμα έλεγε πως έπρεπε να δοκιμάσουν με κλειστά μάτια τα φαγητά που τους είχε ετοιμάσει ο Ινδιάνος, προκειμένου να αφεθούν και να το απολαύσουν, μιας κι έτσι συνήθιζε να τρώει εκείνος. Τα παιδιά λοιπόν εδώ κλήθηκαν να δοκιμάσουν διάφορες υφές με κλειστά μάτια, χωρίς να γνωρίζουν. Μάντευαν την τροφή και αντιδρούσαν αναλόγως! Ακολούθησε βέβαια πολύ γέλιο και αστεία σχόλια. Πρέπει να σου πω βέβαια πως ένα από τα παιδιά που δεν έτρωγε μαύρη σοκολάτα με ξηρούς καρπούς με τίποτα, φεύγοντας από το μάθημα ζήτησε από τη μητέρα του να αγοράσουν μια. Πολλά από τα παιδιά αν και δυσκολεύτηκαν να κλείσουν τα μάτια και να αφεθούν στο άγνωστο, με τον καιρό μάθαινα πως συχνά τρώνε με κλειστά μάτια. Οι γονείς τους κοιτάζουν απορημένοι και εκείνα απαντούν “Μα είναι πιο νόστιμα έτσι!” Δεν είναι υπέροχο! Να λοιπόν πώς μέσα από το παιχνίδι σε ένα προστατευμένο περιβάλλον όλα είναι αφορμή για καινούρια ερεθίσματα
Πιστεύεις πως το θέατρο ενισχύει τον παιδικό μιμητισμό άρα και την παρότρυνση υιοθεσίας πιο υγειούς συμπεριφοράς;
Σίγουρα. Και αυτό ισχύει τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες. Η μίμηση είναι βιολογική ανάγκη του ανθρώπου και είναι έμφυτη στον άνθρωπο από τη γέννησή του. Ο Αριστοτέλης αντιλαμβάνεται την τέχνη ως μίμηση. Πιστεύω πως ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κανείς είναι το βίωμα. Στο θέατρο δημιουργούμε εμπειρίες και συνδεόμαστε με το συναίσθημά μας. Μέσα από παιχνίδια έκφρασης, χαλάρωσης, εμπιστοσύνης και αυτοσχεδιασμού, παιδιά, έφηβοι και ενήλικες γνωρίζουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους με έναν πολύ ουσιαστικό τρόπο. Διευρύνουν την φαντασία τους, χρησιμοποιούν όλα τα εκφραστικά τους μέσα και αλληλοεπιδρούν μέσα σε μία ομάδα διατηρώντας ο καθένας τη μοναδικότητα του έτσι όπως πουθενά αλλού δεν θα τους επιτραπεί.
Στο θέατρο υπάρχουν μερικοί βασικοί κανόνες που σε άλλες δράσεις θεωρούνται αδιανόητοι, όπως: δεν υπάρχει λάθος και σωστό! Αυτό από μόνο του φαντάζεσαι πόσο απελευθερωτικό είναι για έναν άνθρωπο οποιασδήποτε ηλικίας.
Μια συμβουλή για τους γονείς που έχουν δύσφαγα παιδιά;
Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μοναδική. Πρώτα χρειάζεται να έχουν μια σωστή γνωμάτευση και θεραπεία από το γιατρό τους και ένα καλό σύμβουλο διατροφής. Σε πιο απλές περιπτώσεις, μέσα από τη δική μου ειδικότητα και εμπειρία όπως σου διηγήθηκα, θα πρότεινα να φτιάξουν μια συνθήκη ικανή να μεταφέρει την προσοχή του παιδιού σε κάτι πραγματικά ευχάριστο. Στρώστε τραπέζι, κλείστε τα μάτια γονείς και παιδιά και δοκιμάστε να ταξιδέψετε με τη φαντασία σας.
Η Ιωάννα Κοντογιώργη είναι ηθοποιός και από το 2015 ασχολείται με την εμψύχωση και τη διδασκαλία θεατρικού παιχνιδιού, αυτοσχεδιασμού και τεχνικών θεάτρου σε ομάδες παιδιών, εφήβων και ενηλίκων. Παρακολούθησε σεμινάρια θεατρικού παιχνιδιού, δραματοθεραπείας, ψυχοδράματος καθώς και ένα διετές βιωματικό σεμινάριο που αφορά στα Αναπτυξιακά Στάδια του Ανθρώπου από τη βρεφική ηλικία έως την εφηβεία. Το 2018 ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της στο Κέντρο Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος, του οποίου υπήρξε και συνεργάτης σε ομάδες παιδιών και εφήβων στο φάσμα του αυτισμού.
Ως ηθοποιός συμμετείχε κυρίως σε παραστάσεις παιδικού θεάτρου, σε μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες, καθώς και στην τηλεόραση. Το 2015 δημιούργησε «Το Θεατράκι Των Ονείρων» με θεατρικές δραστηριότητες για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Από το 2016 ξεκίνησε να εργάζεται σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς και Κέντρα Παρέμβασης και να σκηνοθετεί παραστάσεις για σχολεία. Έχει ασχοληθεί με το ραδιόφωνο και τη συγγραφή θεατρικών έργων και παιδικών βιβλίων.
