Ρωτήσαμε τον ειδικό: τα πάντα για τη δραματοθεραπεία και το νευρογλωσσικό προγραμματισμό (NLP)

Είχαμε τη χαρά να συζητήσουμε με την Ιωάννα Κοντογιώργη και τον Ηλία Στάρη για το βιωματικό θεατρικό εργαστήρι “Από τον Εγκλωβισμό στην Εγγύτητα” που κάνουν κάθε Δευτέρα στον Πολυχώρο show What?

Ποιο είναι το  θέμα του εργαστηρίου;

Ιωάννα: Το κεντρικό θέμα του έργου με το οποίο θα δουλέψουμε στο θεατρικό εργαστήρι μας, είναι ο εγκλωβισμός και η προσπάθεια ενός αγοριού να βγει από εκεί. Για αυτό και σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη εποχή που διανύουμε,   αποφασίσαμε να ονομάσουμε αυτό το εργαστήρι από τον εγκλωβισμό στην εγγύτητα. Μαζί με τον ήρωα θα κάνουμε αυτή την διαδρομή και θα εξερευνήσουμε τον τρόπο με τον οποίο θα οδηγηθούμε στο δρόμο που θα μας υπενθυμίσει πώς  να συνδεθούμε και πάλι με την καρδιά μας και την ουσία μας. Τι είναι εγκλωβισμός; Ο φόβος ποιο ρόλο παίζει;  Το αγόρι θέλει να ελευθερωθεί; «Τα τείχη είναι τείχη έχουν την σιγουριά τους»  όπως λέει και ο αφηγητής της ιστορίας. Θα ζητήσει βοήθεια; Με ποιόν τρόπο και από πού; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που γεννιόνται καθώς η ιστορία ξετυλίγεται.

Πόσο εύκολο είναι να δουλέψει κανείς θεραπευτικά μέσα από μια θεατρική ομάδα;

Ιωάννα: Προσωπικά πιστεύω πως μέσα από το θέατρο, η θεραπεία είναι κάτι που προκύπτει ως φυσική απόρροια της διαδρομής που κάνουμε μέσα από το παιχνίδι αυτό. Καθώς προσπαθείς να ανακαλύψεις ένα ρόλο, την κίνηση αυτού, τον ήχο του, τις σκέψεις του, δημιουργείς, εκφράζεσαι και εναποθέτεις  κομμάτια σου, χωρίς να το σκέφτεσαι, χωρίς να νιώθεις πως εξετάζεσαι. Δε μιλάς για σένα, μιλάς για το ρόλο. Αυτό αμέσως σου δημιουργεί ένα πλέγμα ασφάλειας. Δεν είμαι εγώ, είμαι ο ρόλος. Κάπως έτσι νιώθεις πως έχεις το χώρο να εκφραστείς, χωρίς το φόβο της  κριτικής. Αυτό σε απελευθερώνει. Ωστόσο ο ήρωας ζωντανεύει μέσα από σένα. Μέσω των δικών σου εκφραστικών μέσων. Με το δικό σου ηχόχρωμα, τις δικές σου εμπειρίες. Καθώς  λοιπόν κάνουμε αυτή τη διαδρομή, μπαίνουμε  σε μια διαδικασία εξερεύνησης και του ίδιου μας του εαυτού. Είναι μια διαδρομή γεμάτη από επιλογές και άρα έκφραση και δημιουργία. Όλο αυτό δεν γίνεται να μην είναι και θεραπευτικό.  Η θεραπεία συμβαίνει χωρίς να είναι αυτοσκοπός

Ηλίας: Σε αντίθεση με τη θεραπεία η δουλειά  μέσω της τέχνης παρακάμπτεται σε μεγάλο βαθμό ο αναλυτικός νους και έτσι μπορούμε να πάμε πιο βαθιά στο υποσυνείδητό το οποίο αναλαμβάνει και την ευθύνη για τις λύσεις. Επίσης, μην υποτιμάμε καθόλου το γεγονός ότι η θεραπευτική διαδικασία λαβαίνει χώρο σε μία ατμόσφαιρα χαράς, δημιουργικότητας και υποστήριξης από την ομάδα. Τέλος μη ξεχνάμε την δύναμη που έχουν οι ιστορίες, για να φέρουν θετικές αλλαγές στην ζωή μας.

Τι είναι το NLP;

Ηλίας: Κάθε φορά που μαθαίνουμε να κάνουμε κάτι με τον νου μας, αυτοματοποιείται και γινόμαστε υποσυνείδητα επιδέξιοι σε αυτό. Αυτές οι υποσυνείδητες δεξιότητες μπορεί να είναι επιζήμιες στην ευημερία μας, όπως όταν καταθλίβουμε τον εαυτό μας, όταν διστάζουμε ή αγχώνουμε τον εαυτό μας.

Αυτό που κάνουμε στο NLP είναι να βοηθούμε τους ανθρώπους να αλλάξουν τις υποσυνείδητες συνήθειές τους, έτσι ώστε να μπορούν να εκδηλώνουν το είδος της ζωής που θέλουν να ζουν. Να δημιουργήσουν νέες συνήθειες σε υποσυνείδητο επίπεδο. Από την στιγμή που θα καταλάβεις πως λειτουργεί ο νους σου, πως λειτουργεί ο τρόπος σκέψης σου, θα αποκτήσεις επίγνωση του πως γιατί και πως μπορείς να κάνεις τόσο δυνατές και μόνιμες αλλαγές στην ζωή σου.

Για παράδειγμα, όταν κατακλυζόμαστε από ένα δυνατό συναίσθημα, δεν έχουμε επιλογές.  Συνήθως ακολουθούμε έναν παλιό υποσυνείδητό προγραμματισμό, όπου ένα συγκεκριμένο ερέθισμα μπορεί να μας κάνει να τρέξουμε  βουλιμικά στο ψυγείο ή  σε μια άλλη μη έξυπνη και μη χρήσιμη τελικά συμπεριφορά. Μία από τις παρεμβάσεις του NLP είναι πως ενεργοποιεί το υποσυνείδητο προς την λύση και του αναθέτει την ευθύνη να βρει εναλλακτικές επιλογές οι οποίες ταιριάζουν στην ζωή του ανθρώπου με έναν έξυπνο και χρήσιμο τρόπο.

Για ποιο λόγο φέρνουμε μαζί το θέατρο με το NLP;

Ο λόγος είναι πως έχουν κάποια κοινά σημεία τα οποία μπορεί να φανούν χρήσιμά στη ζωή μας. Η θεατρική παράσταση δημιουργείται από το περιεχόμενο και το πλαίσιο. Το περιεχόμενο μπορεί να είναι δεδομένο, όπως το θεατρικό κείμενο, αλλά το πώς θα εκφραστεί έχει να κάνει με όλες τις επιλογές σχετικά με το πλαίσιο. (σκηνοθεσία, επιλογή ηθοποιών, φωτισμός, χώρος, ήχος, εκφορά λόγου -κίνησης.) Υπάρχουν δηλαδή άπειροι συνδυασμοί όπου δίνουν στον δημιουργό πολλές επιλογές, ώστε να εκφράσει  το έργο σύμφωνα με το όραμα του. Στο NLP δουλεύουμε με το πλαίσιο και μας δίνει την δυνατότητα να γίνουμε οι σκηνοθέτες της ζωής μας. Μας δίνει τις επιλογές να πάρουμε τον εσωτερικό μας διάλογο, τις εικόνες που φτιάχνουμε στο μυαλό μας, το πώς κινούνται τα συναισθήματα μέσα μας, ώστε να τα χειριστούμε για να κατευθύνουμε τη ζωή μας προς την κατεύθυνση που επιθυμούμε. Ο τρόπος με τον οποίο δουλεύομε με το NLP είναι μέσο κάποιων απλών, ευχάριστων και πρακτικών ασκήσεων, που μπορεί κάποιος να τις χρησιμοποιεί στη ζωή του.

Πώς άγνωστοι άνθρωποι μεταξύ τους μπορούν να δουλέψουν κάτω από το ίδιο έργο διαφορετικά ατομικά ζητήματα;

Ιωάννα: Οι απαντήσεις  στα ερωτήματα που εγείρει το έργο θα δοθούν από την ομάδα και από κάθε μέλος της ξεχωριστά, μέσα από τη μοναδικότητα που φέρει. Το πού και με ποιο τρόπο θα ακουμπήσουν μέσα στον καθένα διαφέρει. Θέλω να σου πω πώς στο θέατρο περισσότερο από οπουδήποτε αλλού χρειαζόμαστε τη διαφορετικότητα. Δεν τη δεχόμαστε απλώς, τη χρειαζόμαστε! Την φέρουμε μέσα στην ομάδα και κάπως έτσι δημιουργείται ένα πολύχρωμο μωσαϊκό. Αυτό που κάπου αλλού μπορεί να ξενίζει, να μοιάζει ελάττωμα, στο θέατρο γίνεται προτέρημα. Γίνεται  αυτό που μας ξεχωρίζει. Ο ένας παίρνει από τον άλλον και μαθαίνει. Είμαστε άνθρωποί κάτω από την ίδια ομπρέλα που εδώ είναι το έργο. Με διαφορετικό σημείο εκκίνησης, διαφορετικό σημείο στάσης μεταξύ μας, τη στιγμή που συναντιόμαστε. Τα  διαφορετικά ατομικά λοιπόν ζητήματα, όχι μόνο δεν μας εμποδίζουν, αλλά αποτελούν και έκφραση.

Κάποιος που δυσκολεύεται να μπει σε ένα ψυχοθεραπευτικό group therapy θα του ήταν πιο φιλική μια τέτοια ομάδα;

Ιωάννα: Αυτό εξαρτάται πολύ από την ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου και τα ενδιαφέροντά του. Αυτό που θα τον βοηθούσε ενδεχομένως σε μια τέτοια θεατρική ομάδα είναι πώς δεν εκτίθεται άμεσα αλλά μέσα από έναν ρόλο. Αυτό που έλεγα πιο πάνω, πως δεν είμαι εγώ αλλά ο ρόλος.

Σε μια τόσο δύσκολη εποχή για όλους μας λόγω κορονοιου πόσο σημαντικό είναι να βρούμε τρόπους έκφρασης;

Ιωάννα: Νομίζω περισσότερο από ποτέ! Η έκφραση μη ξεχνάμε πώς είναι επιλογή. Είναι δήλωση της ουσίας και της παρουσίας μας. Το έργο μιλάει για τον εγκλωβισμό ενός αγοριού. Αυτό το αγόρι είμαι εγώ. Είναι και οι ανάσες των ανθρώπων γύρω μου. Που δυσκολεύονται να ανασάνουν… αυτές τις στιγμές… αυτές τις μέρες…

Ας θυμηθούμε κάτι που τείνουμε να ξεχάσουμε κι ας το κάνουμε παρέα. Και ξέρετε κάτι; Η τέχνη έχει ένα μαγικό τρόπο να σε ταξιδεύει εκεί που θέλεις να πας, σε τόπους που θέλεις να εξερευνήσεις, χωρίς να κινδυνεύεις!

Είμαι ευγνώμων για τη γνωριμία μου με τα εργαλεία της Τέχνης και τα «παράθυρα» που ανοίγονται μέσω αυτής, στη ψυχή μου.

Ηλίας: Θυμάμαι το ξύπνημα στην πρώτη μέρας της πρώτης καραντίνας, όπου στην συνειδητοποίηση ότι κλεινόμαστε μέσα, ένιωσα ένα –παλιό γνώριμο- σφίξιμο/πνίξιμο στον λαιμό. Αντί να προσπαθήσω να αποδράσω από εκείνη την δυσκολία, έμεινα μαζί της μέχρι που διαλύθηκε. Η περίοδος αυτή τελικά εκτυλίχθηκε για εμένα ως ένα δημιουργικό άνθισμα, αποκρυστάλλωση και συνειδητοποίηση. Σήμερα το πρωί –λίγες μέρες πριν μία ενδεχόμενη νέα καραντίνα- μπήκα σε ένα μαγαζί να αγοράσω κάτι και ένιωσα πως πίσω από τις αυτές τις μάσκες που φοράμε, χάνουμε κάτι από την ανθρωπιά μας και γινόμαστε ψυχροί αποτελεσματικοί διεκπεραιωτές. Έχει να κάνει ακριβώς με το ότι είναι αυτοί οι δύσκολοι καιροί που μας καλούνε, μας φωνάζουνε, να κάνουμε κάτι, να βρούμε τους τρόπους έκφρασης που χρειαζόμαστε ώστε, όχι μόνο να παραμείνουμε άνθρωποι και να μην γίνουμε ανθρωποειδή, αλλά και να εμβαθύνουμε στην ανθρωπιά μας και την σύνδεση.

Τι θα συμβούλευες κάποιον που αγαπάει το θέατρο αλλά τον «τρομάζει» η διαδικασία της βιωματικής έκφρασης μέσω αυτού;

Ηλίας: Θα συμβούλευα τον εαυτό μου και όποιον άλλον, να πάει εκεί που τον τρομάζει, να συναντήσει τον τρόμο ανοίγοντας την αγκαλιά του. Μπορώ να σου απαντήσω λοιπόν, πως θα πρέπει να βρει τον κατάλληλο χώρο και τους κατάλληλους ανθρώπους που μπορούν να τον διευκολύνουν σε αυτή την διαδικασία. Το σημαντικότερο όμως είναι να συναντήσει τον φόβο, να είναι διατεθειμένος να τον φιλιώσει. Και ακόμη καλύτερα, μέσα στον φόβο, να είναι διατεθειμένος να ανοίξει την αγκαλιά στον ίδιο του τον εαυτό.

Ιωάννα: Θα τον συμβούλευα  να το σκεφτεί σαν το πιο διασκεδαστικό παιχνίδι. Μάλλον να μη το σκεφτεί καθόλου, απλώς να παίξει! Πολλές φορές μπαίνουμε στην αγωνία να δημιουργήσουμε κάτι και να είμαστε καλοί σε αυτό και χάνουμε τη χαρά του παιχνιδιού που είναι το πρώτο!

Μπείτε στη σελίδα του εργαστηρίου στο Facebook: Από τον Εγκλωβισμό στην Εγγύτητα